Autisme kan een relatie extra uitdagend maken. Autisme spectrum stoornis (ASS), zoals de overkoepelende naam van deze ontwikkelingsstoornis officieel luidt, ontstaat in de kindertijd. In de meeste gevallen blijft het echter tot in de volwassenheid merkbaar. In liefdesrelaties speelt autisme dan ook vaak een belangrijke rol. Zorgt het autisme van je partner of van jouzelf voor problemen in jullie relatie? Ontdek dan wat relatietherapie voor jullie kan betekenen.
Kenmerken autisme
Iemand met autisme kan snel worden omschreven als gesloten, analytisch of zelfs kil. Hij of zij heeft moeite met het tonen van emoties en kan de gevoelens van anderen ook niet goed inschatten. Hierdoor vinden mensen met autisme het vaak lastig op een passende manier op anderen te reageren. Iemand met autisme is vaak juist wel weer heel goed in systematisch en analytisch denken. Binnen de exacte wetenschappen hebben ze dan ook niet zelden bijzondere kwaliteiten.
Deze kenmerken van autisme zijn grofweg in twee categorieën in te delen: kenmerken die te maken hebben met sociale interactie en kenmerken die te maken hebben met specifieke gedrags- en gedachtepatronen.
Sociale interactie
- veel behoefte aan tijd alleen
- moeite met oogcontact met of lichamelijke nabijheid van anderen
- weinig behoefte aan lichamelijk contact
- moeite met het uiten van gevoelens
- een beperkt inlevingsvermogen
- moeite met het inschatten van het gedrag of de non-verbale communicatie van een ander
Gedrags- en gedachtepatronen
- systematisch denken en een groot analytisch vermogen
- de neiging situaties te analyseren, te categoriseren en te controleren
- een beperkte hoeveelheid interesses en hobby’s
- lange concentratieboog en de neiging compleet in een activiteit op te gaan
- repetitief gedrag, herhalende motorische bewegingen of tics
- dwangmatig handelen of dwanggedachten
- behoefte aan routine en structuur
Naast de analytische kwaliteiten, resulteren de kenmerken van autisme ook in typische, positieve karaktereigenschappen. Zo zijn mensen met autisme vaak heel eerlijk, recht voor z’n raap en betrouwbaar. Ze komen afspraken na, zijn ontzettend loyaal en werken hard. En dat zijn niet alleen fijne eigenschappen op de werkvloer, maar ook in relaties!
Autisme in relaties
In relaties kan autisme voor hele typerende, terugkerende problemen zorgen. Aan de basis hiervan ligt het feit dat de partner met autisme zich nauwelijks een voorstelling kan maken van de innerlijke belevingswereld van de partner zonder autisme, en andersom. Misverstanden in de communicatie en wederzijds onbegrip zijn dan ook meestal de redenen dat stellen naar een relatietherapeut stappen.
Emoties
Het grootste probleem in relaties waarin autisme een rol speelt is vaak het gebrek aan emotioneel contact. De partner met autisme zal het niet zo snel intuïtief opmerken als zijn of haar partner verdrietig of boos is. Tenminste, niet als de partner dat niet duidelijk aangeeft. Bovendien heeft hij of zij zelf ook moeite met het onder woorden brengen van gevoelens. De partner met autisme wordt daarom vaak omschreven als ‘een gesloten boek’.
Regels en routine
De partner met autisme heeft veelal behoefte aan regels en routine. Hiervan afwijken is vaak problematisch. Het zorgt voor prikkels en stress. In de relatie is daarom vaak weinig ruimte voor spontaniteit.
Intimiteit
Vaak is sprake van problemen met intimiteit of seksualiteit. De partner met autisme heeft over het algemeen minder behoefte aan intimiteit of toont dit nauwelijks op eigen initiatief. De ander kan zich hierdoor onbedoeld eenzaam gaan voelen, wat de partner met autisme ook verdriet doet. Beide partners blijven hierdoor achter met een schuldgevoel of het gevoel niet goed genoeg voor de ander te zijn.
Eigen wereld
Iemand met autisme heeft vaak maar een beperkt aantal hobby’s en interesses, maar kan daar dan wel volledig in opgaan. Dit geldt soms ook voor werk. De partner met autisme kan zich vaak maar op één ding tegelijk focussen en vergeet dan rekening te houden met de rest van de wereld. Hij of zij heeft daardoor soms verminderd aandacht voor de partner en kan vaak geen inschatting maken van wat er nog meer van hem of haar verwacht wordt.
Prikkels
Mensen met autisme werken het best alleen en raken snel overprikkeld van teveel afleiding of sociaal contact. De partner met autisme heeft daarom vaak meer behoefte aan tijd alleen. Als er kinderen in het spel zijn, kan dat voor problemen zorgen. De ander heeft dan al gauw het gevoel er alleen voor te staan.
Verschil mannen en vrouwen
Autisme komt vier keer vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Dat kan ook liggen aan het feit dat het bij vrouwen lastiger te herkennen is. Bij vrouwen zijn de kenmerken vaak iets anders en vrouwen gaan over het algemeen ook anders met de stoornis om. Zo is bij vrouwen minder sprake van beperkte interesses, maar meer van overgevoeligheid voor prikkels. Vrouwen hebben bovendien meer de neiging zich aan te passen en zich sociaal wenselijk gedrag aan te leren. Hierdoor raken ze overvraagd en vertonen ze eerder stress-symptomen. Mannen lijken zelf minder last te hebben van hun autisme, maar vinden het juist vervelend dat hun partner er last van heeft.
Relatietherapie bij autisme
Veel van de relatieproblemen komen voort uit wederzijds onbegrip. Het is voor beide partners ontzettend lastig op de juiste manier op elkaar in te spelen. De twee belevingswerelden zijn daar simpelweg te verschillend voor. Relatietherapie bij autisme besteedt daarom specifiek aandacht aan de volgende zaken:
- Opheldering van concrete situaties: welke conflicten hebben zich voorgedaan en wat was de invloed van het autisme op deze conflicten? Voor veel stellen schept het duidelijkheid om concrete situaties uit de praktijk op deze manier te analyseren.
- Leren grenzen stellen en behoeften aangeven: wat verlangen jullie precies van elkaar? Omdat het voor beide partners vaak zo lastig is zich in de ander in te leven, is het belangrijk te leren om grenzen en behoeften duidelijk aan te geven. Bijvoorbeeld als de één tijd voor zichzelf nodig heeft, of de ander even een arm om zich heen wil.
- Communicatiestrategieën verbeteren: hoe kunnen jullie elkaar beter leren begrijpen? De partner met autisme heeft vaak baat bij specifieke instructies en opdrachten. De ander leert dan ook om zich duidelijker te verwoorden. Ook wordt aandacht besteed aan het beter begrijpen en interpreteren van het specifieke gedrag van de partner met autisme. Jullie raken hierdoor meer op elkaar ingespeeld.
- Afspraken maken: hoe kunnen jullie alle wensen en behoeften in afspraken omzetten? Een praktische taakverdeling kan veel druk wegnemen. Zo kunnen jullie bijvoorbeeld afspraken maken over de huishoudelijke taken of de zorg voor de kinderen. Op die manier worden onnodige conflicten, teveel prikkels en stress voorkomen.
Ervaren relatietherapeut
Als jullie de stap naar een relatietherapeut overwegen, zoek dan een professionele en ervaren hulpverlener met een opleiding tot psycholoog. Psychologen hebben de noodzakelijke kennis over autisme in huis. Ook beschikken zij vaak over ervaring met autisme bij volwassenen. Deze kennis en ervaring is noodzakelijk om de relatieproblemen op een effectieve manier te behandelen.
Door samen in therapie te gaan, leren stellen elkaar weer op waarde te schatten. Zo keert het gevoel van echt samenzijn weer terug.
Eerst even kennismaken?
Wil je een gratis kennismakingsgesprek inplannen of heb je een vraag? Vul het contactformulier in en wij helpen je graag verder! Indien je meer wilt weten over de tarieven, bekijk dan onze pagina met de kosten voor relatietherapie.